शेँशिच १ - सेवु (रिमाचेमा)

सबैभन्दा अगाडि हामी जोसुकै भेट्दा ढोग्छौं । यसरी ढोग्दा प्रयोग गरिने कोइँच शब्दहरु विभिन्न कोटीका छन्:-

सेवु : नमस्कार । नाम सेवाल : विम्ती । सेवाल गावाल : प्रणाम विम्ती । कुर्मेन : सेवाढोग/प्रणाम । जिनि : भुइँसरि ठुली । दुकु : षष्टांग दण्डावत । चेरेदोया : नमस्ते । गाउ-तालास : नमस्ते । बारि सुनि : शुभविहानी । बारि नाःदो : शुभरात्री । बारि पोकार : शुभ साँझ । बारि नासोर: शुभ अरुणोदय । बारि नाःति: शुभ दिन । बारि थुँ : शुभकामना । बार्शिला : वधाई । जेम्लाहाअसि : स्वागत । चेरेदुम्ला : धन्यवाद । चेरेलिल : धन्यवाद । चेरे:आशिष । बारि: शुभ । पाख्यु लिल: क्षमा रहोस् । हार्शि थुँ : बारिजेम्ला : स्वागत । रिम्श्योन:सञ्चै । आरामै । राम्रो । रिमाचेमा : चिनजान/परिचय । जेवु : हजुर । सेवालपो : सर/महासय ।

शेँशिच: पाठ/सिकारु । श्येश्येन्दु: अभ्यास । दुजिर: वर्ण । आप्चि : अक्षर । सेँदा : स्वर । ङोल : व्यञ्जन । ख्लोइँसिचेम्सि: खण्डीय । बुम्थाप्सि: दुई स्वर । सेल्थेल्सि: खण्डेत्तर । नेसान्ते: नासिका । लाइसि: मात्रा । सोत्तेसि: बलाघात । रेन्मारेँसि : तान । काः : एक ।

 

काःतिचः सेवु । बारि सुनि ।

जेँःतिचः सेवु ।

ब्लामिचः बार्श्यि थुँ ।

दुर्बिचः चेरेदुम्ला ।

काेर्माेचः पाख्युलिल ।

बुजिचः चेरेदुम ।

रा:पाचः जेम्लाहाअ्सि ।

क्याःबः कुर्मेन ।

क्युइँतिचः बार्श्यिला चेरेदुमिन ।

 

शेशेन्दु

१ यसरी नै तपाइँले पनि अभ्यास गर्नुहोस् र अभ्यास पुस्तिकामा सार्नुहोस् ।

२ साथीहरुसँग भेटघाटमा काेइँच भाषाबाट नै अभिवादन गर्नुहोस् ।

३ घरमा विहान बेलुकी आमाबुबा नानीहरुसँग काेइँच भाषामै ढोग्ने धन्यवाद दिने गर्नुहोस् ।

"भाषा तपाइँको परिचय हो । भाषा पढेर होइन दिनदिनै व्यवहारमा प्रयोग गरेर बोलेर मात्रै बाँच्छ । भाषा मरे संस्कृति मर्छ । संस्कृति मर्नु भनेको तपाईंको परिचय हराउनु हो ।"